Dijital para ya da diğer bir ifadeyle sanal para, günümüzde en sık duyduğumuz teknoloji kavramları arasında yer alıyor. Aslında, onu bir kavram olarak düşünmek oldukça doğru ancak maddi olarak da bir karşılığının bulunması onu daha salt bir düzeyde tanımlamayı gerekli kılıyor. Peki, nedir dijital para ve bizler için gelecekte nasıl sürprizler hazırlıyor?
Dijital Para Nedir?
Mal veya hizmet satın alırken kullanılan, online biçimde ödeme yapmamızı sağlayan para türü olarak ifade edilebilir. Oldukça yalın bir ifade olarak görülüyor ancak konuya hakim olmayanlar için ise oldukça karmaşık görünebilir. En basit biçimde; kağıt ya da madeni paranın dijital dünyadaki hali olduğu söylenebilir. Dijital parayla ilgili en yaygın tanımlamayı Avrupa Merkez Bankası 2013 yılında yapıyor. Avrupa Merkez Bankası; belirli bir kuruluş tarafından çıkarılmayan, sanal ortamda kabul gören para türü olarak tanımlar. Ancak dijital para yaygınlaştıkça hem çeşitlilik açısından hem de kullanım alanları açısından farklılaşıyor. Bu nedenle dijital paralar günümüzde 3 ana grupta tanımlanıyor; kapalı, tek yönlü ve çift yönlü. Üçüncü grupta yer alan Bitcoin, bugün en çok kullanılan ve tartışılan tür olarak değerlendiriliyor.
Bitcoin Nedir?
Bitcoin; çift yönlü dijital para arasında yer alıyor. İlk kez ise 2008 yılında; Nakatoma isimli bir kişi ya da topluluk tarafından internet üzerinde 9 sayfalık bir metin ile tanıtılıyor. Naktoma, Bitcoin için Kripto para tanımlaması üzerinde duruyor. Bitcoin, en yalın biçimde; herhangi bir finansal kuruluş olmadan para transferi yapabilme, herhangi bir kuruluş tarafından arzı bulunmayan, açık kaynak kodlu ve kripto biçimde oluşturulan para birimi olarak ifade ediliyor. Öte yandan, isteyen herkes, gerekli teknik alt yapıları sağlamak ve Nakatoma’nın sunduğu protokollere uymak kaydıyla Bitcoin arzı gerçekleştirebiliyor.
Dijital para ya da kripto para olarak tanımlanan Bitcoin, 2008 yılı ile 2013 yılları arasında talep konusunda bazı sorunlar yaşasa da 2013 sonrasında hızla değer kazanıyor. Bahsi konu artış 2018 yılında zirveye ulaşıyor. Bitcoin’deki artış, pek çok yatırımcı için alternatif bir araç olarak görülmesini sağlıyor.
Dijital Paranın Geleceği
Dijital paralara olan yönelim hızla artıyor. Bitcoin gibi kripto paraların popülerliğindeki artış, ülkelerin ve ulusal merkez bankalarının düzenlemeler yapmasına neden oluyor. Özellikle bazı ülkeler hem yasal düzenleme hem de yasaklama yoluna gidiyor. Çin, Bitcoin ile mal ve hizmet alımını ve transferini yasaklayan ülkeler arasında yer alıyor.
Dijital para, mali değer açısından ise sürekli gündeme geliyor. Mayıs 2019’da Bitcoin yılın en yüksek seviyesini görüyor. Yaklaşık yüzde 9,09 artışla 8,725 dolara yükseliyor. Dijital para piyasasının ise yüzde 57,3’ünü oluşturuyor. Dijital paranın gelecekte çok daha fazla kullanılacağı ve popüler olacağını söyleyenler olduğu gibi Bitcoin gibi dijital paraların gelecekte sorunlar oluşturacağını da düşünenler bulunuyor. Nobel ödülü sahibi Joseph Stiglitz, Bitcoin para birimini eleştiriyor; hızla popülerleşmesini bir aldatmaca olarak tanımlıyor ve bir an önce yasaklanması gerektiğini ifade ediyor.
Türkiye’de Bitcoin
Türkiye’de ise sanal paralarla ilgili herhangi bir yasal düzenleme bulunmuyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) ise 2013 yılında yayınladığı basın açıklamasında dijital paraları legal ya da illegal olarak tanımlamıyor ancak yatırımcıların tüm mal varlıklarıyla Bitcoin alımı konusunda uyarıyor, oluşabilecek zararlara karşı kullanıcıların dikkatli olması gerektiğini vurguluyor.
Türkiye’de Bitcoin ve benzeri dijital paralara ilişkin kazançların vergilendirileceğine ilişkin açıklamalar bulunsa da bu konuda henüz herhangi bir düzenleme bulunmuyor. Ancak dijital parayla ilgili tartışmalar daha sık karşımıza çıkıyor. Bu durum, gelecekte Türkiye’nin de dijital paraya ilişkin yasal düzenlemelere gidebileceği öngörüsünü güçlendiriyor.
